wakhigan
manta farsamooyinka Ayaa si xawli ah u
koraya, iyagoo is beddelaya habka aan u
noolnahay, u shaqeyneyno isgaadhsiinta, Isku Xirka Teknolojiyada iyo Badbaadada
Dunida maanta. sidoo kale waxay soo bandhigtay caqabado amni
oo cusub, teknologiyadu waxay keentay fursado badan. Iyadoo la baarayo
faa'iidooyinka iyo khataraha la xiriira, sidokale wuxuu diiradda saarayaa farsamooyinka
casriga ah ee xawaaraha kusocdo sida ay u saameeyaan amniga.
Farsamooyinka
casriga
Farsamooyinka
casriga maanta waxaa kamida Internetka (IoT), sirdoonka macmalka ah, daruuraha
(cloud computing), and farsamooyinka casriga ah. Taasoo u oggolaaneysa in la helo macluumaad
badan oo waqtigan dhabta ah, farsamooyinkan waxay ku saleysan yihiin
isgaadhsiin ballaaran iyo kaydinta maclumaadka xogta.
1.
internetka :Internetku waa xarunta isgaadhsiinta casriga ah.
Waxay isku xirtaa malaayiin dad ah, waxayna suuragelinaysaa in la wadaago
macluumaad si fudud. Si kastaba ha ahaatee, internetku waa xarunta isgaadhsiinta casriga ah sido kale
wuxuu kaloo noqon karaa goob khatar ah.internetka Dembiilayaashu waxay u
isticmaali karaan inay ku xadaan
macluumaadka shakhsiyeed, ama ay ku fuliyaan weeraro isgaadhsiineed oo
nuuckastabale
2 Sirdoonka :Sirdoonka macmalka(Al) aad ayaa loo hagaajay si loo isticmaalo Tusaale ahaan, xogta si ay u ogaadaan
khataraha, AI waxay ka caawisaa shirkadaha inay falanqeeyaan. Si kastaba ha ahaatee, AI sidoo kale waxay
keeni kartaa khataro amni, in laguqaado weeraro xun ama
la sameeyo barnaamijyo xun.
3.
Daruuraha (Cloud computing) :helitaanka
daruuraha waxay suurtogal ka dhigaan in xogta lagu kaydiyo meel fog. Taasoo ka
dhigaysa mid aad u fudud in la helo waxa
jira khataro amni oo la xiriira kaydinta xogta daruuraha. Sida in xogta la qaato
ama la burburiyo,
4.
Internetka (IoT) :Waxyaabaha internet(lot) waxay ka koobantahay shabakado
loo isticmaalo isu xirka guryaha casriga
ah, IoT waa shabakad ka kooban qalabyo badan oo isku xiran. sidoo kale waxay noqon karaan bartilmaameedyo
weerar,sido kale qalabkan wuxuu ururiya xog iyo macluumaad. Amni si ay u galaan qalabkan,sido kale
dembiilayaasha waxay ka faa'iideysan karaan daldaloolada.
Amniga
Khataraha
Waxay
keeni karaan khataro badan oo amni ah farsamooyinka casriga. Waxaa ka mid ah:
1.
Macluumaadka Xatooyada :khataraha ugu waaweyn xatooyada macluumaadka waa
mid ka mid. Dembiilayaasha waxay
isticmaali karaan farsamooyin kala duwan sida phishing ama malware si ay u
xadaan macluumaadka shakhsiyeed. Iyo
burburka sumcada tani waxay keeni kartaa khasaaro dhaqaale oo baxad wayn
2.
Weerarrada cyberka:Werarada cyberka Ayaa
ah kuwo aad u caansan weerarrada oo dhan cyberku waa
Weerar ku saleysan internetka oo lagu burburinayo nidaamka amniga ku lug
leedahay tani waa werar adag Taasoo
keeni karta in xogta la waayo ama nidaamshaqeedka la joojiyo,sidokale werarada ayaa noqon kara mararka qaar weraro dowliga ah
3.
Khatarta IoT :qalabka la yidhaahdo IoT wuxu leeyihiin daldaloolo amni.taas oo keenaysa in
la dhibsado . waxayna keenaysa inay galaan dambiilayaashu. shabakadaha gaarka
ah, waxay ka faa'iideysan karaan qalabka
aan amniga wanaagsan lahayn si ay u helaan xogta.
Farsamooyinka
Casriga ah iyo Faa'iidooyinka
Farsamooyinka
casriga ah sidoo kale waxay leeyihiin faa'iidooyin badan waxana kamida kuwan
hoos ku qoran :
1.
Amniga Hagaajinta :Waxay ka caawiyaan hagaajinta amniga ah farsamooyinka
casriga. Tusaale ahaan, barnaamijyada
sirdoonka macmalka ah waxay ka caawiyaan shirkadaha inay ogaadaan khataraha ka
hor inta anay dhicin.
2.
Fududeynta Isgaadhsiinta :Waxay fududeynayaan
isgaadhsiinta farsamooyinka
casriga. Taasoo ka dhigaysa in la helo
go'aano degdeg ah, tani waxay ka dhigan tahay in dadku ay si sahlan u wadaagi
karaan macluumaadka.
3.
Kordhinta Wax-soo-saarka : Kordinta wax soo saarku Waxay
kor u qaadaan wax-soo-saarka ah farsamooyinka casriga. Taasoo kor u qaadaysa
hufnaanta, sirdoonka macmalka ah sidokale waxay ka caawinaysa in la sameeyo
go'aano xog-ogaal ah. Iyo amniga
Gunaanad
Farsamooyinka.casriga waxay samaynayaan fursado xal u ah caqabadaha
amniga sido kale farsamooyinka casriga,
haddana waxay bixiyaan fursado badan oo lagu hagaajinayo amniga waxaana mesha
kabaxaya khataraha la xidhiidha amni.Waxaa muhiim in helo iswaafajin wanaagsan
oo ka dhex jira farsamooyinka iyo amniga faa'iidooyinka si loo helo faa ido. Waxana
ubaahan shiradaha iyo dadka a si loo
ilaaliyo amniga.

0 Comments